Ενω στις Ευρωπαικες πολεις οι δημοσιες πλατειες διακοσμουνται με περιτεχνα συντριβανια, στην Οθωμανικη Αυτοκρατορια κατασκευαζαν κρηνες εκ των οποιων μερικες ηταν μικρα κομψοτεχνηματα στολισμενες με μαρμαρινα ενθεματα, γεωμετρικα μοτιβα και στιχους του Κορανιου με καλλιγραφικους χαρακτηρες. Σε μια εποχη που τα αστικα κεντρα και τα χωρια δεν διαθεταν συγχρονο αρδευτικο δικτυο πολλοι πλουσιοι Τουρκοι, δημοσια προσωπα, θρησκευτικοι ηγετες και προπαντων Σουλτανοι και Σουλτανες ενιωσαν την αναγκη να ξεδιψασουν τους κατοικους των πολεων και των συνοικιων, αλλα και για να καλυψουν τις θρησκευτικες τους απαιτησεις. Αρκετες φιλανθρωπικες κρηνες (sebil) κατασκευαστηκαν σε πλατειες και δρομους.
ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΚΡΗΝΕΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ.
α. ΚΡΗΝΗ ΣOΥΛΤΑΝΟΥ AHMED III (Sultan Ahmed ΙΙΙ cesmesi).
Η κρηνη ειναι χτισμενη στη θεση μιας παλαιοτερης Βυζαντινης κρηνης. Ειναι ενα τετραγωνο κτισμα με πεντε μικρους τρουλους στην οροφη της. Σε καθε πλευρα της υπαρχει μια κογχη σε σχημα Mihrab(δειχνει την κατευθυνση της Μεκκας) με μια βρυση, διακοσμημενες χαμηλα με αναγλυφα φυλλωματα και λουλουδια. Πανω απο την κογχη υπαρχουν καλλιγραφικες πλακες με μπλε και κοκκινα πλακακια. Καθε πλακα φερει 14 γραμμες ενος ποιηματος αφιερωμενου στο νερο και στον δωρητη.
β. ΚΡΗΝΗ ΤOPHANE (Tophane cesmesi).
Ειναι η τριτη μεγαλυτερη κρηνη στην Πολη αλλα ειναι η ψηλοτερη.
Σχεδιαστηκε απο τον αρχιτεκτονα Kayserli Mehmet Aga και η διακοσμιση της δειχνει την μεταβαση απο το κλασικο στο rococo στυλ.
Η κρηνη χτιστηκε στη μεση της πλατειας Tophane και περιβαλλεται απο τα τζαμιά Kilic Ali Pasa στα νοτια,Nusretiye στα βορεια, τα εργαστηρια Tophane στα δυτικα και απο μια αποβαθρα στα ανατολικα. Ο σχεδιασμος της εχει πολλες ομοιοτητες με την κρηνη Ahmed III στο TopKapi και με την κρηνη Ahmed III στο Uskudar.
Και οι 4 πλευρες της εχουν τον ιδιο σχεδιασμο, στη μεση καθε πλευρας μια βρυση μεσα σε μια κογχη πανω απο μια γουρνα ποτισματος των ζωων και για το τελετουργικο πλυσιμο της προσευχης. Στις ακρες καθε πλευρας δυο κογχες με βρυσες πανω απο εναν νεροχυτη σχεδιαστηκαν για να καταναλωνουν ποσιμο νερο για τους ανθρωπους.
Η κρηνη υποβληθηκε σε δυο σημαντικες αποκατα-
στασεις. Η πρωτη υλοποιηθηκε το 1837, στην οποια η οροφη αλλαξε τελειως και προσαρμοστηκε μια επιπεδη στεγη με την μορφη βεραντας. Το 1956 αποκατασταθηκε στο πλαισιο του αστικου μετασχηματισμου, και η οροφη με τις μεγαλες μαρκιζες αναδιαταχθηκαν.
Το 2006 η κρηνη τροφοδοτηθηκε παλι με νερο.
Πως θα πατε.
1). Με το τραμ, θα το παρετε απο οποιαδηποτε σταση της παλιας πολης με κατευθυνση προς KABATAS και θα κατεβειτε στην σταση Tophane. Απεναντι απο την σταση θα δειτε το Kilic Ali Pasa camii και στα αριστερα του την μεγαλη κρηνη. Μετα την κρηνη και σε κοντινη αποσταση θα βρειτε το Nusretiye camii (Χαρτης).
2). Mε τα ποδια, αφου περασετε την Γεφυρα του Γαλατα ακολουθειτε την γραμμη του τραμ και φτανετε στο Kilic Ali Pasa camii, διπλα θα δειτε την μεγαλη κρηνη (Χαρτης).
γ). ΚΡΗΝΗ ΣΟΥΛΤΑΝΟΥ AHMED III (Sultan Ahmed III cesmesi-Uskudar).
Ο σουλτανος κατασκευασε την κρηνη για την παροχη ποσιμου νερου στους ταξιδιωτες και τρεχουμενου νερου για το τελετουργικο πλυσιμο της προσευχης. Ολοκληρωθηκε το 1728-1729 και τηναφιερωσε στην μητερα του Sultana Emetulah Rabia Gulnus.
H κρηνη οταν κατασκευαστηκε βρισκοταν πανω στην προκυμαια του Uskudar για να εξυπηρετει τους ταξιδιωτες που διεσχιζαν τα στενα του Βοσπορου. Κατα τον επανασχεδιασμο της περιοχης το 1932, η κρηνη αποσυναρμολογηθηκε και μετεγκατασταθηκε απεναντι απο την αποβαθρα μπροστα απο το τζαμι της Sultan Mihrimah . Υποβληθηκε σε δυο σημαντικες αποκαταστασεις, στην πρωτη κατα την μετεγκατασταση της τα σπασμενα μερη της κρηνης επισκευαστηκαν ή αντικατασταθηκαν. Η δευτερη αποκατασταση εγινε το 1955 οταν η δομη επρεπε να ανυψωθει κατα 1.50 μ. Σημερα το κτισμα βρισκεται σε υψηλη πλατφορμα.
Σχεδιασμενη και αυτη απο τον αρχιτεκτονα Kayserli Mehmet Aga, εχει πολλες ομοιοτητες με την κρηνη στο TopKapi και με την κρηνη Tophane.
Σε καθε μεγαλη προσοψη υπαρχει μια βρυση μεσα σε μια κογχη πανω απο μια γουρνα για το ποτισμα των ζωων και για το θρησκευτικο πλυσιμο της προσευχης. Οι βρυσες στις γωνιακες προσοψεις πανω απο εναν νεροχυτη σχεδιαστηκαν για να προσφερουν ποσιμο νερο στους ανθρωπους. Στην μεγαλη προσοψη που βλεπει στον Βοσπορο υπαρχουν δυο κογχες που μοιαζουν με Mihrab (δειχνει την κατευθυση προς την Μεκκα). Αναγλυφα λουλουδια οπως τουλιπες, τριανταφυλλα και χρυσανθεμα κοσμουν το κτισμα. Στις γωνιακες προσοψεις υπαρχουν δυο Σολωμονικες στηλες με Κορινθιακες κεφαλες. Στην κορυφη των γωνιακων προσοψεων υπαρχουν διακοσμησεις ισλαμικης αρχιτεκτονικης, οι οποιες μετατρεπουν το οκταγωνο σχεδιο της βασης σε τετραγωνο ακριβως κατω απο την οροφη. Σε καθε μεγαλη προσοψη υπαρχει και μια Αραβικη επιγραφη, στις 3 προσοψεις οι επιγραφες γραφουν αποσπασματα ποιηματων των Nedim-Sakir και Mustafa Rahmi, ενω στην κυρια προσοψη που βλεπει στον Βοσπορο η επιγραφη γραφει στιχους απο ποιημα του Σουλτανου Ahmed III.
Πως θα πατε.
Θα παρετε το καραβακι απο την περιοχη Eminonu, δεξια απο την Γεφυρα του Γαλατα και απο το δευτερο κιοσκι ειναι η αναχωρηση του πλοιου. Η αποσταση μεχρι το Uskudar ειναι μικρη, μολις κατεβειτε στην προβλητα απεναντι σας θα δειτε το τζαμι της Mihrimah Sultan και μπροστα του θα δειτε την μεγαλη κρηνη (Χαρτης).
δ). ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΚΡΗΝΗ (Αlman cesmesi).
Βρισκεται στο βορειο ακρο του Ιπποδρομου απεναντι απο την Αγια Σοφια και διπλα στο Sultanahmet camii (Μπλε τζαμι).
Προσφερθηκε ως δωρο απο τον Γερμανο αυτοκρατορα Γουλιελμο Β', οταν στην δευτερη επισκεψη του στην Κων/πολη το 1898 ο Σουλτανος Abdulhamid II του υποσχεθηκε οτι η συμβαση για την κατασκευη του σιδηροδρομου Κων/πολης-Βαγδατης θα δοθει σε Γερμανικες εταιριες. Ολη η κρηνη κατασκευαστηκε στη Γερμανια και μεταφερθηκε σε κομματια στην Πολη με πλοια.
Τα σχεδια ηταν του αρχιτεκτονα Spitta και κατασκευαστηκε απο τους Γερμανους αρχιτεκτονες Schoele, Carlitzik και τον Ιταλο Joseph Anthony.
Tα εγκαινια προγραμματιστηκαν να γινουν την 1η Σεπτεμβριου 1900, επετειο της ενθρονησης του Abdulhamid II αλλα η κατασκευη δεν μπορεσε να ολοκληρωθει και εγκαινιαστηκε στις 27 Ιανουαριου 1901 ημερομηνια γεννησης του αυτοκρατορα Γουλιελμου Β'.
Η οκταγωνικη κρηνη στεκεται πανω σε μια βαση, ανεβαινεις 8 σκαλοπατια για να φτασεις στην πυλη εισοδου. Υπαρχουν 7 ορειχαλκινες βρυσες πανω απο νιπτηρες γυρω απο την κρηνη. Ο φωτεινος πρασινος τρουλος στηριζεται σε 8 κιονες σκουρου πρασινου πορφυρητη. Η κεντρικη δεξαμενη βρισκεται σε πλατφορμα στολισμενη με ψηφιδωτα πλακακια και ο χαλκινος θολος υψωνεται στηριζομενος πανω σε σκαλιστες μαρμαρινες καμαρες. Το εσωτερικο του θολου καλυπτεται απο χρυσα ψηφιδωτα, την τούγκρα (σφραγιδα) του Abdulhamid II και το συμβολο του Γουλιελμου Β'. Το εξωτερικο του θολου ειναι χαλκινο με περιτεχνα σχεδια. Στη δεξαμενη υπαρχει μια επιγραφη στα Γερμανικα που λεει: ''Ο Καϊσερ Γουλιελμος Β' δωριζει αυτην την κρηνη ως ενδειξη ευγνωμοσυνης κατα την επισκεψη του στην Κων/πολη στον σουλτανο Abdulhamid II''.
ε). ΚΡΗΝΗ AZAPKAPI ( Αzapkapi Saliha Sultan cesmesi).
To κτισμα ειναι ενα ασυμμετρο τετραγωνο και οχι η κλασικη κρηνη με τις 4 ιδιες πλευρες. Υπαρχουν σε δυο πλευρες δυο κογχες με βρυσες και αναμεσα τους 4 πλεκτα παραθυρα. Η οροφη ειναι καλυμμενη με μολυβδο, ο κυριος θολος υψωνεται πανω απο την δεξαμενη του νερου και υπαρχουν αλλου 8 διακοσμητικοι μικροι τρουλοι. Οι εξωτερικοι τοιχοι καλυπτονται απο λευκο μαρμαρο και οι εσωτερικοι ειναι επιχρισμενοι.
Αν και η πετρινη διακοσμηση ειναι τοσο φορτωμενη που ερχεται σε αντιθεση με την απλοτητα της κλασικης τουρκικης τεχνης, δεν ενοχλει το ματι. Η παρουσια ορισμενων στοιχειων που μπηκαν απο την δυτικη τεχνη μεταξυ των μοτιβων που χρησιμοποιουνται, υποδηλωνει τη φαση αποξενωσης της ''εποχης της τουλιπας''. Ωστοσο αυτο δεν ερχεται σε αντιθεση με την τουρκικη γευση. Ετσι ειναι δυνατον να δειτε την κρηνη Azapkapi Saliha Sultan σαν ενα πολυτιμο και ομορφο εργο της τουρκικης τεχνης.
Πως θα πατε.
1. Απο την Γεφυρα του Γαλατα βαδιζουμε αριστερα και παραλιακα, περναμε κατω απο την Γεφυρα του metro και φτανουμε στην Γεφυρα Ataturk, την διασχιζουμε και στο τελος της δεξια θα δουμε το Sokolu camii και μπροστα απο το τζαμι διπλα στον αυτοκινητοδρομο θα δουμε την κρηνη (Χαρτης).
2. Διασχιζουμε την Γεφυρα του Γαλατα και στον πρωτο μεγαλο δρομο αριστερα μας στην οδο Tersane Cd. στριβουμε. Προχωραμε ολο ευθεια και αφου περασουμε κατω απο την Γεφυρα του metro φτανουμε στην κρηνη(Χαρτης).
Eκτος απο τις μεγαλες κρηνες η Παλια πολη ειναι γεματη και απο μικρες κρηνες. Ειναι φυσικα αδυνατον να σας παρουσιασω ολες οσες εχω δει κατα καιρους περπατωντας στις γειτονιες, ομως θα σας υποδειξω μερικες που βρισκονται στο ιστορικο κεντρο της Παλιας πολης και τις οποιες σιγουρα θα συναντησετε κανοντας την βολτα σας.
Θα σας τις παρουσιασω και θα σας δειξω που βρισκονται.
1. Kρηνη HATICE SULTAN
2. Κρηνη AYASOFYA UCYUZLU.
5. Κρηνη HAMIDIYE.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου