ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΘΕΟΔΟΣΙΑΣ (GUL CAMII)

Η πρωην Βυζαντινη Μονη της Αγιας Θεδοσιας, σημερα Gul camii (τζαμι των ρόδων). Η Μονη ειναι χτισμενη στην Παλια πολη και στην περιοχη Ayakapi, γνωστη στη Βυζαντινη περιοδο ως ''τα Δεξιοκράτους''. Βρισκεται στο τελος της κοιλαδας που χωριζει τον 3ο και τον 4ο λόφο της Κων/πολης.

Ο θρύλος λεει οτι εδω ειναι θαμμένο το ακέφαλο σωμα του Κων/νου Παλαιολόγου, του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου.

     

Αν και η Μονη ηταν ενας απο τους σημαντικοτερους  βυζαντινους ναους στην Κων/πολη, η αφιερωσή του και η ημερομηνια της κατασκευης του εχουν αμφισβητηθει απο τους μελετητες. Δεν μπορει να προσδιοριστει αν ειναι η Μονη τής Αγ.Θεοδοσιας εν τοις Δεξιοκράτους ή ειναι η Μονη τού Ευεργέτη Χριστου. Ωστοσο στις αρχες του περασμενου αιωνα ο Jules Pargoire την προσδιόρισε ως τον ναο τής Αγ.Ευφημίας τού Πετρίου, που χτιστηκε κατα την βασιλεια του Βασιλειου Α' (867-886).

Το 1960 ο Γερμανος αρχαιολογος Hertmut Schafer, εκτίμησε την ημερομηνια ανεγερσης του ναου μεταξυ του τελους τού 11ου και του πρωτου μισου του 12ου αιωνα, τοποθετωντας τον στην Κομνηνιακη περιοδο και ταυτοποιωντας τον ως την Μονη του Ευεργετη Χριστου. Διεψευσε την ιδεα οτι το Gul camii ηταν το κτιριο οπου μεταφερθηκε η σορος της Αγ.Θεοδοσιας στην περιοδο της Εικονομαχιας. Απο την αλλη πλευρα, δεν απεκλεισε το ενδεχομενο το κτιριο να εχει αφιερωθει στην Αγ.Θεοδοσια σε μεταγενεστερη περιοδο. 

Τον Ιανουαριο 729, στην αρχη των Εικονομαχικων διωγμων, ο αυτοκρατορας Λεων Γ' ο Ίσαυρος διεταξε την αφαιρεση μιας εικονας τού Χριστου που βρισκοταν πανω απο την Χαλκή, την κυρια πύλη τού Μεγαλου Παλατιου. Ενω ο αξιωματικος εκτελουσε την διαταγη, μια ομαδα γυναικων συγκεντρωθηκε για να αποτρεψει την επιχείρηση. Μια απ'αυτες, μια μοναχη ονοματι Θεοδοσια, εριξε τον αξιωματικο απο την σκαλα. Ο ανδρας σκοτώθηκε, η Θεοδοσια συνεληφθει και εκετελεστηκε.

Μετα το τελος της Εικονομαχιας η Θεοδοσια ανακηρύχθηκε μαρτυρας και αγία και το σωμα της φυλαχθηκε στο ναο τής Αγ.Ευφημιας του Πετρίου στη συνοικια Δεξιοκρατιανά. Ο ναος και το κοντινο μοναστηρι ανεγερθηκαν απο τον αυτοκρατορα Βασιλειο Α' στα τελη του 9ου αιωνα. Η Αγ.Ευφημια βρισκοταν κοντα στη Μονη του Ευεργετη Χριστου, της οποιας η ημερομηνια ιδρυσης ειναι αγνωστη. Κατα την περιοδο της Λατινοκρατίας, πολλα κειμηλια που φυλάσσονταν στη Μονη λεηλατηθηκαν απο τους Σταυροφορους.

 

Μερικα εξακολουθουν να υπαρχουν σε ναους της Δυτικης Ευρωπης. Με την παροδο των χρονων η λατρεια της Αγ.Θεοδοσιας αυξηθηκε ωσπου, μετα τον 11ο αιωνα, ο ναος αφιερωθηκε σε αυτην. Δεδομενου οτι η γιορτη της Αγ.Ευφημιας ηταν στις 30 Μαΐου και μιας αλλης Αγ.Θεοδοσιας (της Τύρου) ηταν στις 29 Μαΐου, η 29 Μαΐου εγινε δεκτη ως γιορτη της Αγ.Θεοδοσιας τής Κωνσταντινουπολίτισσας. Η Αγ.Θεοδοσια εγινε μια απο τις πιο σεβαστους αγιους της Κων/πολης.

Η μονη αναφερθηκε για τελευταια φορα στις 28 Μαΐου 1453. Την ημερα εκεινη, που ηταν η παραμονη τοσο τής εορτης τής αγιας οσο και του τελους της Βυζαντινης αυτοκρατοριας, ο αυτοκρατορας Κων/νος Παλαιολογος πηγε με τον Πατριαρχη για να προσευχηθει στη μονη που ηταν στολισμενη ολη με τριανταφυλλα. Οταν μπηκαν στην Πολη τα Οθωμανικα στρατευματα εφτασαν και στη μονη την οποια βρηκαν ακομα στολισμενη. Υποπτευθηκαν οτι εθαψαν στην μονη το ακεφαλο σωμα του Κων/νου και γι'αυτον τον λόγο στολισαν την μονη. Δεν βρηκαν το σωμα του αυτοκρατορα αλλα το σωμα της αγιας το εριξαν στα σκυλια. 

Μετα την αλωση της Πολης, το υπογειο της μονης καταστραφηκε και χρησιμοποιηθηκε ως ναυπηγειο.Το 1490 η ερειπωμενη μονη επισκευαστηκε και μετατραπηκε σε τζαμι. Κατα την διαρκεια της βασιλειας του σουλτανου Selim B' ενας προμηθευτής του Οθωμανικου Ναυτικου, ο Hasam Pasa εχτισε εναν μιναρε. Εκτοτε το τζαμι αναφεροταν με το ονομα του. Το 1573 κατα την διαρκεια τής παραμονης του στην Κων/πολη, ο Γερμανος ιεροκηρυκας Stephan Gerlach  επισκέφτηκε το τζαμι και το ταυτισε με την Μονη της Αγ.Θεοδοσιας. Κατα την διαρκεια αυτου του αιωνα, ενα ντοπιος ενάρετος ανδρας ο Gul Baba φερεται να ενταφιαστηκε εδω. Ειναι πιθανο το τζαμι να πηρε το ονομα του. Κατα τον 17ο και 18ο αιωνα το πανω μερος της μονης-τζαμιου υπεστη σοβαρες ζημιες απο τους σεισμους. Τελικα ο σουλτανος Murat Δ' το αποκαταστησε ξαναχτιζοντας τον τρουλο, σχεδον ολοκληρη την δυτικη πλευρα, τους θολους στη ΝΔ και ΒΔ γωνια και τον μιναρε. Το κτισμα γλυτωσε απο την φωτια που κατεστρεψε την συνοικια το 1782 και αναστηλώθηκε παλι απο τον σουλτανο Mahmut B' (1808-18390.

Μαζι με την Μονη Παντεπόπτη (Eski Imaret camii), την Μονη Αγ.Θεοδώρου (Vefa Kilise camii)ilise η Μονη Αγ.Θεοδοσιας (Gul camii) ειναι μια απο τις σημαντικοτερες μονες στην Κων/πολη.
                         

Πως θα πατε.

Με τα ποδια φυσικα, ειναι κοντα στην Αιγυπτιακη αγορα και θα ειναι μια ευχαριστη βολτα. Ξεκινηστε απο την Γεφυρα του Γαλατα βαδιζοντας στο αριστερο πεζοδρομιο της παραλιακης λεωφορου. Περνατε την Γεφυρα Ataturk και σε κοντινη αποσταση θα βρειτε αριστερα σας την πυλη Cibali kapi των θαλασσιων τειχων. Συνεχιζετε και στον επομενο δρομο την Serefiye στριβετε αριστερα. Αφου περασετε την διασταυρωση θα δειτε την Μονη στα δεξια σας (Χαρτης 1).

Xαρτης 1.

Αγια Θεοδοσια 1890.

Αγια Θεοδοσια 1877.